Ẩn mình trong Công viên Quốc gia Canaima ở Venezuela, thác Angel được mệnh danh là “vua thác nước”. Tuy nhiên, thác Angel chỉ trải dài trên mặt đất.
Thác nước lớn nhất thế giới thực sự nằm dưới nước, nó nằm ở eo biển Đan Mạch, giữa Iceland và Greenland. Thác nước khổng lồ này được đặt tên là Denmark Strait cataract (Thác nước eo biển Đan Mạch). Ngoài ra, nó còn được gọi với tên gọi khác là đục thuỷ tinh thể ở eo biển Đan Mạch. Với độ cao hơn 3km, cao gấp 3 lần thác Angel. Mỗi giây có hơn 3 triệu m3 nước chảy ra từ eo biển này.
Thác nước này đóng vai trò then chốt trong vòng luân chuyển nhiệt muối của Đại Tây Dương, ảnh hưởng tới khí hậu trên toàn cầu. Cuộc hành trình của thác nước này bắt đầu ở Bắc Cực, nơi nước bị đóng băng khiến nó chìm xuống và chảy về nơi có vĩ độ thấp hơn.
Men theo viền của đáy biển, dòng hải lưu nước lạnh này tăng tốc khi chạm với eo biển Đan Mạch, biến thành một thác nước ngoạn mục bên dưới biển. Sau cùng, dòng chảy của thác nước này giao với các vùng trũng lớn của Bắc Đại Tây Dương, để lại một dấu ấn đối với hệ sinh thái biển sâu tại đây.
Trong khi các nhà khoa học dày công nghiên cứu về kỳ quan dưới nước này, có nhiều điều xoay quanh nó vẫn còn là bí ẩn.
Đây là nơi mà chiến dịch hải dương học FAR-DWO do giáo sư David Amblàs và Anna Sanchez-Vidal thuộc Đại học Barcelona dẫn đầu tìm hiểu. Từ ngày 19/7 – 12/8/2023, nhóm các nhà khoa học sẽ lên tàu Sarmiento de Gamboa và bắt đầu cuộc hành trình chưa từng có.
Trong cuộc hành trình này, các nhà khoa học đã phân tích sự biến đổi của dòng nước, trầm tích bên dưới bằng cách lấy mẫu và quan sát cột nước, cũng như địa hình dưới đáy biển.
Được biết, năm 2008, các nhà khoa học ở Đại học Barcelona từng nghiên cứu về thác nước ở hẻm núi Cap de Creus, dọc theo bờ biển phía bắc của Catalonia, phía tây bắc Địa Trung Hải.
Kể từ đó, họ đi đầu trong các sáng giám sát bằng cách sử dụng máy đo dòng điện, cảm biến nhiệt độ, nghiên cứu các dòng nước dày đặc ở cả hẻm núi Cap de Creus và các vùng cực.
Các nhà nghiên cứu cho biết: “Bằng cách tăng cường và mở rộng việc giám sát, bao gồm hẻm núi Cap de Creus và thác nước eo biển Đan Mạch, chúng tôi tạo ra một khung tham chiếu lý tưởng để điều tra mọi thứ có liên quan tới đáy biển và trầm tích”.
Dự án FAR-DWO cũng sẽ kiểm tra sự biến đổi theo tầng để ứng phó với những thay đổi khí hậu hiện tại và trong quá khứ. Họ dựa trên các tài liệu quan sát trong lịch sử, mô hình đại dương và khí quyển cũng như các chỉ số trầm tích.
Thác nước dưới nước nghe có vẻ kỳ lạ. Rốt cuộc, làm sao nước có thể rơi từ bất kỳ độ cao nào nếu nó được bao quanh bởi nước? Nhưng điều này có thực vì có một “hiệu ứng thác nước” đang diễn ra, nó được tạo ra bởi sự chuyển động của dòng nước, chứa đầy trầm tích đổ xuống các khu vực sâu hơn.
Những dòng hải lưu này được điều khiển bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm độ dốc, nhiệt độ, độ mặn, thủy triều và mô hình hoàn lưu đại dương. Tuy nhiên, mắt người sẽ không thể phát hiện được thác nước dưới nước chỉ vì nước trông giống nhau.
Một trong những thác nước dưới nước đáng chú ý nhất được tìm thấy ở Mauritius, một trong những hòn đảo ngoạn mục nhất thế giới. Không giống như ở eo biển Đan Mạch, thác nước này không chịu bất kỳ sự chênh lệch nhiệt độ đáng kể nào hoặc dòng nước liên tục từ độ sâu cao hơn.
Bí mật về thác nước dưới nước của Mauritius thực chất là cát. Mauritius - một hòn đảo núi lửa nên có bờ biển đầy cát. Khi dòng hải lưu dâng cao, chúng đưa cát này qua lại dọc theo các thềm nông ở rìa hòn đảo.
Các thềm nông, một phần của cao nguyên dưới biển, cuối cùng dẫn đến vùng nước sâu hơn, tối hơn ở mũi phía Nam của Mauritius. Khi các dòng hải lưu đẩy cát ven biển ra khỏi rìa hòn đảo, nó sẽ rơi xuống vực thẳm bên dưới. Trên thực tế, thứ trông giống như một thác nước dưới nước thực chất là cát chìm qua vùng nước sâu, rơi xuống đáy đại dương. Bạn có thể gọi nó là ảo ảnh quang học nhưng nó vẫn rất ngoạn mục.