Việt Nam không thiếu tài nguyên du lịch. Tiếc là nhiều địa phương chưa nhìn ra. Phổ biến là chưa biết cách khai thác, tận dụng. Một phần do thiếu toàn tâm toàn ý vì tư duy nhiệm kỳ. Nhưng cũng có tự tin quá lố và cả tự ti thái quá.
Người Việt ở quê, chỗ nào cũng chân tình, cởi mở, hiếu khách với nụ cười đôn hậu. Đây là nguồn tài nguyên nhân văn du lịch vô giá, cần phải được giữ gìn. Người quê thích ở nhà xây. Người phố thiếu không gian, khát cây xanh và nhiều thứ tự nhiên khác, chỉ nông thôn mới đáp ứng được. Tiếc là lâu nay, du lịch chưa thật sự kết nối được với nông thôn, nông nghiệp.
Làm du lịch nông thôn, dễ mà khó!
Dù chưa có liên kết chặt chẽ nhưng vẫn xuất hiện những mô hình du lịch nông nghiệp, nông thôn hiệu quả và ấn tượng. Làng rau Trà Quế (Quảng Nam) lúc nào cũng nườm nượp khách. Đường quốc lộ đến Trà Quế có lối đi riêng cho du khách đi xe đạp. Bản Sìn Suối Hồ (người H’Mông, Lai Châu) sạch đẹp như vườn địa đàng sót lại ở hạ giới, bản cách biên giới Việt Nam - Trung Quốc chưa tới 2km, số chỗ lưu trú bằng 1/4 dân bản. Bản Thái Hải (người Tày, Thái Nguyên) là nơi dân bản tự hào vì “sống chung bản, làm chung việc, ăn chung nhà, xài chung tiền”. Mọi người đùm bọc, thương yêu, chăm sóc nhau như đại gia đình. Cụm du lịch cộng đồng Mai Hịch (người Thái, Hòa Bình) với hàng chục homestay, biến bản nghèo thành điểm sáng Nông thôn mới. Ấp Cồn Chim (Trà Vinh), làng quê Nam bộ hiền hòa, toàn nhà lá, mà khách tứ xứ mê mệt. Ấp Cồn Sơn (Cần Thơ) nức tiếng gần xa bởi cá tràu biết bay, làm xiếc và bốn mùa sum suê cây trái…
Nét chung của các điểm đến này là thuận thiên với 4 không: “không hóa chất độc hại”, “không tận diệt sản vật”, “không karaoke”, “không tệ nạn” (ma túy, mại dâm, rượu chè, cờ bạc).
Thực tế đã chứng minh những mô hình sáng tạo nhất là của nông dân, chứ không phải các nhà tư vấn. Bản Sìn Suối Hồ, bản Thái Hải và nhiều homestay thiết kế độc đáo, các chuyên gia chỉ góp ý thêm về nghiệp vụ. Chỉ sắp xếp lại một chút là các vườn nho Hồng Ngự, vườn chà là Sa Đéc (cùng ở Đồng Tháp) trở thành điểm check-in thú vị của du khách. Từ lâu những vườn hoa Sa Đéc, vườn hồng Lai Vung (Đồng Tháp), vườn nho Ninh Thuận (nay có thêm Tuy Phong, Bình Thuận), vườn chôm chôm và sầu riêng Bến Tre, vườn dâu đỏ Phú Yên, vườn cam Cao Phong (Hòa Bình), vườn vải thiều Lục Ngạn (Bắc Giang), Thanh Hà (Hải Dương)… đã trở thành điểm hẹn của du khách gần xa.
Quy mô hơn là đồi chè Thanh Chương và cánh đồng bạt ngàn hoa hướng dương ở Nghệ An. Huyện Tiên Phước (Quảng Nam) có trường gia lũy, là hệ thống hàng rào và lối vào nhà bằng đá xếp, đẹp như mê cung. Rất nhiều đoạn đường Nông thôn mới của các tỉnh đẹp hơn tranh. Nhiều danh thắng các địa phương còn hoang sơ, chỉ cần vài điểm nhấn check-in sáng tạo là có thể làm du lịch.
Vài đề nghị nhỏ
Sau đại dịch, xu thế du lịch nông thôn, nông nghiệp lên ngôi, phát triển cùng với du lịch “truyền thống” bởi du lịch, đâu cứ phải ra nước ngoài hay đi xa. Bớt dịch là nên tổ chức ngay du lịch trong tỉnh. Vừa tốn ít thời gian, chi phí thấp, vừa trải nghiệm để yêu quê mình hơn và rủ khách tới. Làm family tour, thuê xe hoặc tự lái xe gia đình, đi xe buýt 2 tầng Hop On Hop Off ở TP.HCM, Hà Nội, Hội An. Có thể đi xe gắn máy, xe đạp… khám phá quê mình.
Thành lập bộ phận chỉ đạo phối hợp giữa Văn phòng Điều phối Nông thôn mới và Tổng cục Du lịch để phát triển du lịch bền vững. Du lịch gắn nông nghiệp và nông thôn để bảo tồn kiến trúc, làng nghề, tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt hạn chế đô thị hóa kệch cỡm. Tổ chức các cuộc thi “Đường làng đẹp nhất”, “Vườn nhà xinh nhất”, “Điểm check-in độc đáo nhất”, “Homestay sáng tạo nhất”, “Làng, bản du lịch cộng đồng hiệu quả nhất”… từ địa phương ra toàn quốc tạo hiệu ứng và kích cầu du lịch. Lựa chọn các nhà tư vấn thực tiễn, có mô hình hiệu quả, dám đồng hành và bảo hành dự án. Thí điểm xây dựng du lịch cộng đồng, từng bước mở rộng.
Cần câu quan trọng hơn con cá. Thay vì cho vài chục triệu, tặng máy lạnh, nhà vệ sinh thì tặng lãi suất hoặc cho vay ưu đãi đầu tư. Làm cho mình, để kiếm tiền chứ không phải để báo cáo, đăng báo, kiểu phong trào. Bài toán kinh tế, hiệu quả và bền vững là ưu tiên số 1. Quy hoạch phát triển từng vùng, tránh kiểu làm du lịch “sinh sản vô tính”, lạm dụng các thuật ngữ, đua nhau làm homestay, farmstay cung vượt quá cầu, phát triển ồ ạt như Bản Lác (Hòa Bình) và một số nơi khác.
Nhiều mô hình du lịch cộng đồng đã góp phần thay đổi diện mạo bản làng. Từ tạo thêm công ăn việc làm, tăng thu nhập, nộp ngân sách cho đến đẩy lùi các tệ nạn. “Muốn bớt cỏ dại, phải trồng thêm hoa”.