Những video quay lớp học trong… viện dưỡng lão
Hàng chục năm sau khi nghỉ hưu, bà Yu Youfang (90 tuổi), từng là giáo viên hóa học ở trường cấp 2, đã tiếp tục sự nghiệp của mình. Nhưng lần này, bà là giáo viên trong một lớp học được thiết lập trong căn-tin của một viện dưỡng lão. Tại đây, các bài học thiên về hài kịch hơn là hóa học.
Khi bà Yu dạy, những “học sinh” tinh nghịch (có độ tuổi trung bình là 75) lần mò thực hiện các thí nghiệm sẽ thường gây ra phản ứng nổ hoặc giải phóng “khí độc”. Lớp học kết thúc với việc một học sinh được khiêng trên cán hoặc lang thang “trên thiên đường” một cách kịch tính. Tất cả sự hỗn loạn đều đã có trong kịch bản.
Cô Yu, các học sinh và lớp học là một phần của loạt phim có tựa đề “Phim hài tại viện dưỡng lão” trên Douyin - phiên bản tiếng Trung của TikTok. Với hơn 200 video, loạt phim này giới thiệu cuộc sống của những người cao tuổi tại Viện dưỡng lão Jingya ở thành phố Thiên Tân. Các video thu hút hàng triệu người hâm mộ trên mạng xã hội Trung Quốc.
Chủ sở hữu của Jingya là ông Chen Yuan (53 tuổi) nói rằng loạt video bắt đầu chỉ đơn thuần là một hoạt động vui vẻ, tự nguyện dành cho người già. Đồng thời, đây cũng là một cách để quảng bá và thách thức sự kỳ thị của xã hội đối với các viện dưỡng lão.
Ông nói thêm: “Việc gửi người già vào viện dưỡng lão từng bị coi là thiếu tôn trọng. Tôi muốn thay đổi nhận thức này. Viện dưỡng lão không đáng sợ như mọi người nghĩ. Ngày nay, người già có thể sống đàng hoàng và hạnh phúc tại các viện dưỡng lão.”
Trên Douyin, viện Jingya chỉ là một trong hơn 1.000 tài khoản tương tự kể về cuộc sống ở các viện dưỡng lão.
Theo báo cáo của Chính phủ năm 2024, tỷ lệ người từ 65 tuổi đã tăng từ 9,4% năm 2012 lên 14,9% vào năm 2022. Sự gia tăng này khiến Chính phủ ưu tiên phát triển “nền kinh tế tóc bạc”, nhằm tăng cường nguồn cung sản phẩm và dịch vụ cho người già.
Trong bối cảnh này, số lượng viện dưỡng lão ở Trung Quốc đã tăng đáng kể, từ 30.000 năm 2018 lên 41.000 vào năm 2023, theo Cục Thống kê Trung Quốc. Tuy nhiên, chỉ có 3% người cao tuổi chọn cư trú tại những cơ sở dưỡng lão, một phần do sự kỳ thị của xã hội kéo dài.
Sự cạnh tranh khốc liệt
Tuy nhiên, đối với Jingya, sự phổ biến ngày càng tăng trên mạng xã hội cũng đã gây ra nhiều tổn thất. Thay vì thu hút thêm nhiều cư dân cấp cao đến viện, bốn ngôi sao Douyin hàng đầu tại đây, bao gồm cả cha của ông Chen đã rời đi vào tháng trước.
Cả bốn người đều bị lôi kéo đến một viện dưỡng lão lớn hơn, độc quyền hơn ở thành phố Thiên Tân. Ở đây, họ tiếp tục đóng vai chính và tạo video Douyin của riêng mình. Điều này cho thấy sự cạnh tranh khốc liệt trong ngành chăm sóc người cao tuổi do ảnh hưởng của truyền thông xã hội.
Bất chấp thất bại, ông Chen cho biết sẽ tiếp tục tạo nội dung mới trên mạng xã hội, đồng thời nói thêm rằng các video này đã mang lại lợi ích cho cư dân bằng cách cải thiện cuộc sống của họ và nâng cao nhận thức của cộng đồng.
Nguyên tắc làm nội dung
Nội dung của các video bắt đầu bằng việc giới thiệu những món đồ mới lạ mà những cư dân lớn tuổi hiếm khi gặp như mít, trứng đà điểu, bóng golf… và ghi lại phản ứng của họ.
Pha trộn giữa sự hài hước là các chủ đề nghiêm túc hơn như sự sống và cái chết, những video này đặc biệt gây được tiếng vang với khán giả trẻ Trung Quốc, truyền cảm hứng cho họ với cách nhìn nhẹ nhàng về cái chết.
Một bình luận phổ biến trên Douyin nhấn mạnh: “Trong văn hóa Trung Quốc, việc thảo luận về cái chết thường là điều cấm kỵ đối với người già. Tuy nhiên, các tiền bối của Jingya xử lý chủ đề này một cách hài hước và sáng tạo. Họ thực sự đóng vai trò là hình mẫu cho mọi người”.
Một trong những cư dân đầu tiên của Jingya tình nguyện quay video là ông Wang Mingxun. Ông Wang cho biết mình là người cởi mở và dễ tiếp thu những ý tưởng mới nhưng vẫn giữ nguyên tắc về nội dung các video mà ông tham gia.
Ông khẳng định: “Tôi sẽ không quay những nội dung hài hước thuần túy hay thiếu tôn trọng người lớn tuổi, cũng như sẽ không quay bất kỳ nội dung nào xúc phạm hay chế nhạo người khuyết tật”. Trong các video, ông Wang thường đội chiếc mũ nồi đỏ yêu thích của mình, đóng vai hiệu trưởng trường học, người truyền tải những thông điệp tích cực đến khán giả.
Cái giá của sự nổi tiếng
Mặc dù các cư dân không hoạt động tích cực trên mạng xã hội nhưng họ biết đến sự nổi tiếng của mình khi được truyền hình quốc gia Trung Quốc đến đưa. Nhiều người còn kết nối lại với những người bạn đã thất lạc từ lâu nhờ việc này.
Chủ sở hữu của viện Jingya, ông Chen Yuan nói: “Ít nhất thế giới bên ngoài có thể thấy viện dưỡng lão thực sự như thế nào và xã hội nói chung hiện cũng đang chú ý đến viện dưỡng lão”.
Bất chấp lưu lượng truy cập trực tuyến tăng đột biến, ông Chen vẫn phản đối việc kiếm tiền từ nền tảng này thông qua quảng cáo hoặc bán hàng qua việc phát trực tiếp, vốn là những cách làm phổ biến của những người có ảnh hưởng trên nền tảng video ngắn trong nước.
“Chúng tôi không biết cách điều hành một doanh nghiệp như vậy. Và chúng tôi không muốn kiếm tiền bằng cách bóc lột người cao tuổi”, ông Chen giải thích và nhấn mạnh cam kết của mình trong việc giữ các video tập trung vào cuộc sống hàng ngày của người cao tuổi.
Tuy nhiên, sự phổ biến ngày càng tăng của các video của Jingya đã mang lại những hậu quả không lường trước được. Khi bốn diễn viên chủ chốt, bao gồm cả cha của ông Chen viện dưỡng lão đối thủ, mối quan hện giữa họ và chủ viện dưỡng lão trở nên căng thẳng. Chen Yuan - chủ viện Jingya - chia sẻ: “Đôi khi tôi thấy hối hận khi bắt đầu mở tài khoản video ngắn. Nếu tôi không làm điều này, có lẽ mối quan hệ của tôi với bố đã không đến mức như ngày hôm nay”.
Biến thách thức thành cơ hội
Chen Zhuo coi những thay đổi là cơ hội để phát triển. Kể từ khi cư dân rời đi, ông ấy đã ra mắt một tài khoản Douyin mới có tên “Mùa xuân trong viện dưỡng lão”. Tài khoản này đã nhanh chóng thu hút hơn 600.000 người theo dõi trong hai tháng trên nhiều nền tảng mạng xã hội.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục với nội dung trước đó nhưng sẽ có một số suy nghĩ mới dành cho mọi người. Nghĩa là, nội dung của chúng tôi sẽ trở nên đa dạng hơn khi chúng tôi lên tiếng cho các nhóm người khác nhau”, Chen Zhuo nói và nhấn mạnh rằng đây là cơ hội để có thể vượt qua tài khoản trước đó.
Bất chấp những khó khăn, cư dân hiện tại và trước đây của Jingya nói rằng việc quay những đoạn video ngắn đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của họ. Trong khi tiếp tục những màn trình diễn sống động trong các video, họ vẫn phải đối mặt với những thách thức của tuổi già và bệnh tật khi tắt máy quay.