Thảo Cầm Viên Sài Gòn được người Pháp quy hoạch và xây dựng vào năm 1864, đến nay đã có lịch sử 160 năm hình thành và phát triển. Đây là vườn thú có tuổi thọ đứng thứ 8 trên thế giới và là vườn thực vật nổi tiếng với hàng ngàn loài đặc hữu.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Huỳnh Thu Thảo – Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH MTV Thảo Cầm Viên Sài Gòn cho biết: “Gắn liền với sự phát triển đô thị của Sài Gòn – TP.HCM qua các thời kỳ khác nhau, Thảo Cầm Viên giữ vai trò quan trọng, là biểu tượng văn hóa lưu giữ những giá trị tinh thần, đồng hành cùng người dân Thành phố nói riêng, người dân vùng Đông Nam bộ nói chung”.
Theo bà Huỳnh Thu Thảo, Hội thảo khoa học “Thảo Cầm Viên Sài Gòn – Giá trị truyền thống và triển vọng phát triển” là diễn đàn học thuật để các nhà khoa học, cán bộ quản lý, nhà thực hành cũng như công chúng có quan tâm chia sẻ, đánh giá một cách đúng đắn các giá trị lịch sử, văn hóa, bảo tồn, giáo dục, vui chơi – giải trí, kinh tế, du lịch… của Thảo Cầm Viên Sài Gòn trong suốt chặng đường đã qua.
Các kết quả được đúc kết từ Hội thảo sẽ là những luận cứ khoa học quan trọng để lãnh đạo đơn vị, các cơ quan chức năng cũng như các nhà đầu tư định vị nhu cầu, vị thế, vai trò và hiệu quả của Thảo Cầm Viên Sài Gòn trong bối cảnh hiện nay.
Từ đó xác định các chủ trương, chính sách và quyết sách phát huy những điểm mạnh và khắc phục những tồn tại trong thời gian vừa qua, nâng cao hiệu quả hoạt động và đóng góp vào sự nghiệp phát triển chung của TP.HCM thời kỳ mới.
Chia sẻ góc nhìn tại Hội thảo, GS.TSKH Trần Ngọc Thêm - Giảng viên cao cấp Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM nhận định: “Thảo Cầm Viên là công cụ góp phần hóa giải sự ngăn cách giữa tự nhiên với con người trong cuộc sống đô thị, là biểu tượng cho ước vọng sống hòa hợp với tự nhiên của người đô thị”.
GS.TSKH Trần Ngọc Thêm cho biết, gần đây rất nhiều nơi trên khắp thế giới đang cố gắng đưa thiên nhiên quay trở lại vào các đô thị. “Trong bối cảnh đến năm 2050 sẽ có ⅔ nhân loại sống trong các đại đô thị thì việc chung sống hòa hợp với tự nhiên không chỉ là giấc mơ mà còn là điều kiện bắt buộc cho sự sinh tồn của con người" - GS.TSKH Trần Ngọc Thêm đúc kết.
GS.TS Phan Thị Thu Hiền cũng nhấn mạnh Thảo Cầm Viên không chỉ là một sở thú hay một vườn sinh vật mà còn là một di sản thiên nhiên và di sản văn hóa quan trọng của TP.HCM. Do đó, Thảo Cầm Viên có thể trở thành điểm đến du lịch sinh thái cũng như du lịch văn hóa, lịch sử.
Tuy nhiên, những lợi thế, tiềm năng vô cùng dồi dào của Thảo Cầm Viên Sài Gòn gắn với du lịch đô thị cần được nghiên cứu phát triển hiệu quả, bền vững hơn trong tương lai.
“Du lịch phát huy giá trị Thảo Cầm Viên Sài Gòn, trước hết và sau hết, phải dựa trên quan hệ hội tụ hài hòa sâu sắc giữa con người và tự nhiên” - GS.TS Phan Thị Thu Hiền gợi ý.
Nhìn nhận Thảo Cầm Viên Sài Gòn là một di sản đô thị, TS Nguyễn Thị Hậu cho rằng: “Từ quá trình hình thành và phát triển, từ những giá trị của Thảo Cầm Viên đối với mọi mặt đời sống, từ vị trí, vị thế trong không gian di sản - ký ức của đô thị Sài Gòn, Thảo Cầm Viên thực sự là một di sản đô thị quan trọng của TP.HCM ngày nay”.
Theo TS Nguyễn Thị Hậu, một di sản đô thị nhiều chức năng và giá trị quan trọng như Thảo Cầm Viên cần có những phương thức bảo tồn khác nhau nhằm duy trì được sự thân thiện, quen thuộc và phát triển mức độ tương tác của cộng đồng, qua đó ngày càng nâng cao giá trị với xã hội.
Đề cập đến Thảo Cầm Viên Sài Gòn như một loại hình di sản ký ức trên vùng đất Nam bộ, TS Phan Anh Tú - Trưởng khoa Văn hóa học, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM cho rằng ngày nay Thảo Cầm Viên Sài Gòn (Sở Thú) là một vườn bách thảo và bách thú hiện đại nhưng những hiện vật cổ xưa còn hiện diện nơi đây sẽ làm cho du khách hồi tưởng đến những dòng ký ức văn hóa của một thời quá khứ.
“Trong dòng chảy của văn hóa dân gian Nam bộ, Sở Thú đã đi vào tiềm thức của người dân. Ký ức về Sở Thú của người dân Nam bộ sẽ mãi là một loại hình di sản quý giá, cần được khai thác cùng với các di sản khác để làm thành một loại hình di sản hỗn hợp trong bảo tồn và phát triển Thảo Cầm Viên Sài Gòn” - TS Phan Anh Tú nhận định.