Tôi không biết hồng bì có từ bao giờ, chỉ biết từ lúc còn nhỏ đã thấy trong vườn nhà cả chục gốc hồng bì chín rộ. Tò mò, tôi hỏi bố, bố cũng cười lắc đầu nói khi bố lớn lên đã có cây hồng bì trong vườn nhà ông nội rồi. Để rồi tuổi thơ tôi đã từng được thưởng thức rất nhiều lần những chùm hồng bì ngon nhất đời, những chùm hồng bì với hương vị chẳng thể nào quên.
Hồng bì là thức quà dành riêng cho tuổi thơ khi hè đến, khi lũ trẻ chúng tôi đã tạm gác lại việc học hành với bao toan lo, mỏi mệt. Chúng tôi ngó nghiêng, thăm thú từng cây hồng bì kể từ khi từng chùm quả còn non như hạt đỗ xanh rồi đến khi chúng vàng như giọt mật. Và khi chuyển sang màu nâu thẫm cũng là lúc hồng bì chín ngon nhất, có vị ngọt lự, đằm đằm.
Ngày ấy, cứ đến mùa hè, tôi lại theo ba mẹ ra vườn hái hồng bì. Ba trèo lên cây, dùng cây kèo có cái móc sắt kéo từng chùm quả hồng bì ở tận tít ngọn cây hái rồi từ từ thả xuống dưới gốc, nơi mẹ và tôi đã đứng chờ sẵn. Sau đó, cả nhà sẽ ngồi buộc thành chùm để sáng hôm sau mẹ đem ra chợ bán. Đó cũng là cách để mẹ có thêm đồng ra đồng vào cải thiện bữa cơm gia đình.
Tôi thích đứng dưới gốc cây hồng bì nhìn lên ngắm nghía. Trông tán cây sum suê đầy đặn chẳng khác nào đĩa xôi. Từng chùm quả lúc lỉu, vàng ươm, trông đến đẹp mắt. Thích nhất vẫn là vào buổi sáng, qua từng kẽ lá, chùm quả, ánh nắng ban mai rải xuống lấp loáng, vàng óng cả một góc vườn. Những khi ấy, lòng mát rượi một cảm giác bình yên quá đỗi.
Những ngày hè rực nắng, tôi và lũ bạn thường tụ họp nơi vườn nhà. Chúng tôi thoăn thoắt leo lên cây, chọn cho mình những chùm quả tuyệt nhất: quả nào quả nấy phải tròn vo, mũm mĩm, màu nâu thẫm, lốm đốm như trứng cuốc. Đó là những quả đã đựng cả nắng, cả gió, cả mưa của ngày hè và bao nhiêu giọt mồ hôi công sức chăm sóc, tưới tiêu của người dân quê tôi.
Gặp phải những lúc có cơn mưa rào bất chợt ngang qua ngày hè, lũ trẻ chúng tôi vẫn có thể chọn cho mình chỗ đắc địa để thưởng thức hồng bì, ấy là những khung cửa sổ. Những chùm quả hồng bì rủ nhau sà xuống trĩu cành, có khi còn đung đưa sát cửa sổ như mời gọi. Chỉ cần với tay ra là có thể lấy được những quả béo ú, tròn vo nhất bỏ ngay vào miệng, thưởng thức lớp cùi trắng đặc biệt và cảm nhận hương vị của thức quả quê mùa hăng hắc, ngòn ngọt, chua chua tỏa lan khắp cơ thể, trong điệu cười đã đầy, lí lắc.
Nhớ những lần bị cảm ho, nghe lời mẹ, tôi ra vườn hái chùm quả hồng bì ăn vào, thế là dứt ngay cơn ho dai dẳng. Mùa hồng bì nào, mẹ cũng lấy hạt, lấy vỏ đem phơi để dành sắc nước uống tẩy giun cho anh em tôi. Mẹ còn ngâm cho ông nội một bình rượu hồng bì để dành uống mỗi khi mỏi mệt hay trái gió, trở trời. Mẹ bảo thứ quả ấy còn được dùng để chữa bệnh chóng mặt, thiếu năng lượng, ù tai… rất hiệu quả.
Xa rời tuổi thơ, bước chân tôi lưu lạc nơi chân trời xa xôi, hình ảnh những cây hồng bì quê nhà bỗng trở thành kỉ niệm. Và mỗi mùa hồng bì chín rộ, mẹ lại gọi điện nhắc nhở: sắp xếp thời gian về quê nhanh kẻo hết mùa hồng bì bây giờ! Khi ấy, lòng tôi lại chộn rộn cảm giác nhớ mong đến nao lòng.
Hồng bì là loài cây thân gỗ có chiều cao từ 3 - 8m, thích hợp với thổ nhưỡng, khí hậu miền Bắc và miền Trung. Là loại cây có khả năng sinh trưởng, chống lại sâu bệnh rất tốt. Chúng thuộc họ cam quýt, vừa được trồng để lấy bóng mát vừa để ăn quả. Hoa hồng bì có màu trắng, thường mọc thành chùm. Trái hồng bì thơm, có vị chua, bên ngoài có lông tơ, bên trong mỗi trái có thịt màu trắng và khoảng 3 - 5 hột.