Ẩm thực chính là linh hồn của mỗi vùng đất. Khi đến một địa điểm mới, bên cạnh việc khám phá vẻ đẹp thiên nhiên, tìm hiểu nét khác biệt trong văn hóa, lịch sử thì hầu hết mọi người còn có nhu cầu thưởng thức những món ăn đặc trưng. Có dịp đến xã Đa Mi (huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận), tôi đặc biệt ấn tượng với hương vị của món gỏi cá lìm kìm.
Gỏi cá lìm kìm ở Đa Mi được chế biến giống như các món gỏi cá khác, thậm chí có phần đơn giản hơn nhưng hương vị tuyệt vời mà nó để lại thì vượt ngoài mong đợi.
Cá lìm kìm được người dân Đa Mi đi thuyền đánh bắt. Khi cá vừa được vớt lên khỏi mặt nước, bà con đã đưa về xẻ thịt, làm ruột sạch sẽ và phơi khô làm khô cá lìm kìm một nắng.
Gỏi cá lìm kìm bao gồm khô cá đã chiên, xoài chua thái mỏng và một ít rau răm được trộn cùng muối ớt. Khi nhìn vào đĩa gỏi, nếu không có lời giới thiệu của người dân địa phương, khó lòng biết được đây là món cá. Con khô lìm kìm khi được chiên lên đã nhuộm màu vàng ruộm, cuộn tròn, y hệt những bông hoa. Với phần xoài chua và rau răm ở dưới, lớp khô cá được cho lên trên cùng, tạo nên một đĩa gỏi rất đầy đặn và đẹp mắt.
Khi nhâm nhi gỏi lìm kìm, bạn sẽ không khỏi bất ngờ vì khô cá với lớp vỏ chiên giòn rụm mà phần thịt cá bên trong vẫn giữ được độ mềm, tươi ngon. Khi ăn, bạn phải gắp một gắp có cả khô cá, xoài chua, rau răm. Sự hòa lẫn vị ngọt nguyên bản của thịt cá lìm kìm cùng vị chua thanh thanh của xoài xanh, một chút cay nồng của ớt và rau răm- Những nguyên liệu đơn giản đã kết hợp và tạo nên một hương vị thật hoàn hảo và trọn vẹn.
Có một điều rất thú vị là khô cá lìm kìm có xương. Tuy nhiên xương cá sau khi chiên cũng trở nên giòn tan, người ăn không cần phải bỏ xương như khi ăn các món cá khác.
Trong một buổi tối se se lạnh ở miền sơn cước, bao bọc xung quanh là hồ lớn và đồi núi trùng điệp, dưới ánh trăng lung linh huyền ảo, với những tiếng hát, tiếng đàn từ phía xa xa, cùng nhau trò chuyện và thưởng thức món gỏi cá lìm kìm với tất cả giác quan, ta càng thấy yêu thêm món ăn và vùng đất, con người nơi này.
Gỏi cá lìm kìm ở Đa Mi được làm từ khô cá lìm kìm đánh bắt ngay tại hồ Hàm Thuận. Cá lìm kìm ở Đa Mi sống trong môi trường nước sạch. Đặc biệt, ở hồ Hàm Thuận có một mùa cỏ nước. Nghĩa là lúc nước rút xuống kéo dài từ 2 – 3 tháng, cỏ tấm sẽ mọc lên thành những đồng cỏ. Sau đó, khi nước lên lại, nguồn cỏ tấm này sẽ giúp hệ vi sinh vật ở đây phát triển tốt. Có lẽ vì vậy mà cá lìm kìm ở vùng Đa Mi này có hương vị và chất lượng khác hẳn những vùng khác.