Trăm năm rối nước Làng Rạch

Trong kho rối bên cạnh thủy đình, có hàng ngàn nhân vật. Nhiều con rối cổ có tuổi đời cả trăm năm tuổi. Đó là tài sản quý giá mà các bậc tiền nhân truyền từ đời này qua đời khác cho thế hệ hậu bối làng Rạch. Nâng niu từng con rối trên tay, ông Phan Tiến Hữu - trưởng đoàn múa rối thôn Bàn Thạch, làng Rạch xưa – nhớ rõ tên của từng con rối ứng với nhân vật nào, tích trò ra sao… Thậm chí, ông nhớ cả niên đại của từng nhân vật.

Nghề rối nước ở làng Rạch không chỉ được bảo tồn bởi các bậc cao niên trong làng, mà những người trẻ giờ đây cũng đang nỗ lực sáng tạo để đưa rối nước đến gần hơn với công chúng. Như gia đình nghệ nhân Phạm Văn Mạnh, đã sáng tạo nên sân khấu rối nước lưu động để đưa rối nước đến được nhiều nơi hơn chứ không chỉ quanh quẩn trong ao nước, thủy đình.

Ông Phan Văn Mạnh chia sẻ: “Trước đây các cụ chỉ diễn ở hồ ao thôi. Bây giờ hồ ao cũng không còn nhiều, nên bố tôi thiết kế ra sân khấu biểu diễn lưu động, ở đâu cũng có thể diễn được. Vừa qua, tôi làm thêm tiết mục Lê Lợi trả gươm, khi đưa đến trường mầm non, các cháu rất thích”.

Ở trong một xưởng rối nước khác cách nhà ông Mạnh không xa, anh Phan Văn Triển cùng những anh em trong nhóm đang đục đẽo từng con rối. Được truyền nghề từ ông ngoại lúc còn đi học, đến nay anh Triển đã tập hợp được một đội những người có cùng đam mê với con rối nước. Họ vừa bảo tồn những con rối cổ, vừa sáng tạo, đổi mới những con rối mini phục vụ nhu cầu của du khách.

Anh Phan Văn Triển cho biết: “Ngoài sản xuất con rối diễn, chúng tôi còn làm con rối mini. Khách có thể đến tham quan và mua rối về làm kỉ niệm. Tại đây, khách được hòa mình vào không khí của xưởng, họ được thử sơn, làm con rối hoặc thử múa rối…”

Từ làng múa rối nước ra đời sớm nhất miền Bắc, sau bao thăng trầm của lịch sử, đã có lúc tưởng rằng nghề truyền thống bị mai một. Thế nhưng các nghệ nhân rối nước nơi đây vẫn truyền lửa từ đời này qua đời khác, phục dựng các tích trò xưa, quảng bá cho du khách trong và ngoài nước, đưa rối nước trở thành bộ môn nghệ thuật đặc sắc của quê hương.